Doğru bilinen Yanlışlar
ISO 9001:2015 Kalite Yönetim Sistemi
7.1.5.2 - Ölçüm İzlenebilirliği;
a) Belirli aralıklarla veya kullanımdan önce uluslararası veya ulusal ölçüm standartları ile izlenebilir ölçüm standartlarına karşı doğrulanmalı veya kalibre edilmeli, ya da ikisi birden yapılmalıdır. Böyle bir standardın olmadığı durumlarda; doğrulama veya kalibrasyon için kullanılan kaynak DOBİ olarak muhafaza edilmelidir.
Firma yöneticilerinin ve sistem yöneticilerinin birçoğu bu maddeye pek dikkat etmediğinden bir de kalibrasyon kurumlarının yanlış algıları sonucu, ölçüm aletlerinin hepsinin her yıl kalibre edilmesi gerektiği zannedilir. Devletimiz kalibrasyonlara genel destek kapsamında %50 lik destek vermektedir. Fakat bundan istifade etmeye çalışan birçok kalibrasyon hizmeti veren firmada fiyatları “nasılsa bu adamlar destek alıyor” deyip yukarılara çekmektedirler. Aslında bizim sistem yöneticileri olarak maddelere daha vakıf olmamızla beraber bu sorunların üstesinden gelebileceğimize inancım tam. Kalibrasyona uzun vadede ciddi paralar harcanıyor. Kalibrasyon firmalarının fiyat politikasını düzeltmesi için, işverenin çalışan olarak çıkarlarını korumamız için bunu görev bilmeliyiz.
Bu yıl firmamızda bulunan 60 adet kumpası ve 150 adet mikrometreyi kalibrasyona göndermedik, elimizde bulunan blok mastarlar ile doğrulamalarını kendimiz yaptık.
210 adet ölçü aleti için ödememiz gereken ücret yaklaşık 6000 tl idi. Bunun yerine 10 000 tlye blok mastar seti ve 800 tl ye 17025 eğitimi alarak iki yılda bunu amorti etmeyi planladık. Ve blok mastarlar ile yıl içinde istediğimiz kadar doğrulama yapıyoruz. Fakat kalibrasyona 6000 tl yi bir defa kalibre etmesi için veriyoruz. Sürekli iyileştirme çalışması için bile kullanılabilir bu durum.
Peki nasıl yapacağız? ;
Öncelikle blok mastar setine ve eğitimli bir personele sahip olmamız gerekiyor. Çünkü kumpas, mikrometre gibi ölçü aletlerinin kalibrasyon metodu genelde blok mastarlar. Ve bu blok mastarlar genelde 0,0001 hassasiyet ya da 0,001 hassasiyet ile üretilmektedirler. Kalibrasyon/doğrulama işindeki en önemli detay her zaman referans mastarınız ölçüm cihazından daha hassas ölçüm yapabiliyor olacak. Ve doğrulama için kullanacağınız mastarlarınız daima 17025 standardını karşılayan bir kuruluş tarafından kalibre edilmiş olmalıdır.
Her firmanın standart kapsamında bir kalibrasyon/doğrulama planı mevcut.
Bu plan üzerinde bulunan ölçüm aletlerini gruplandıracağız. (İmalatlarda en çok kullanılan kumpas, mikrometre gibi ölçü aletleri için örnek verelim)
Mesela 0,01 hassasiyetli kumpaslarımız
0,01 hassasiyetli mikrometrelerimiz
0,001 hassasiyetli mikrometrelerimiz var diyelim.
Sahip olduğunuz kalibrasyonu olan blok mastarlar ile bunların doğrulamalarını kolayca yapabilir ve kalibrasyona da göndermek durumunda kalmazsınız. (Kumpas, mikrometre gibi ölçüm aletlerinin doğrulanması ile ilgili DIN standartlarına uygun doğrulama talimatlarını ve formlarını önceki yazılarımda paylaşmıştım)
Ayrıca kalibrasyon asla bir düzeltme işi değildir. Sadece ölçüm kontrolü için uygun olup olmadığına karar veren bir mekanizmadır. (Bu nedenle olası hataları gözlemlemeniz ve gidermeniz için doğrulama iyi bir yoldur)
Ölçüm belirsizliği gibi konular içinde çalışma yapıp zaman içinde paylaşıma sunacağım.
Bünyenizde kalibrasyon mastarı bulunmayan ölçü aletleri için farklı yollarla doğrulama yapmayınız. Bu durum daima ölçü aletinin kullanım alanında risk teşkil eder ve denetiminizde de uygunsuzluk sebebi olur. Doğrulamasını yapacağınız ölçü aletinin uluslararası kalibrasyon standardına bakarak, belirtilen kontrol mastarları bünyenizde varsa ve kalibrasyonu varsa ancak o zaman doğrulama işlemini yapınız. Bunun aksi durumlarda kalibrasyon kuruluşlarına başvurunuz.
